GWEITHIAU CEIRIOG

Oriau'r Hwyr

Y Gareg Wen

Os pell yw telyn aur fy Ngwlad

O'm dwylaw musgrell i;

Os unig wyf o dy fy nhad,

Lle gynt chwareuid hi:

Mae'r iaith er hyny gyda swyn,

Fel ysbrydoliaeth yn fy nwyn,

I ganu cerdd, os nad yn fwyn

I'r byd - mae'n fwyn i mi.

Mae nant yn rhedeg ar ei hynt

I ardd fy nghartref fi,

Lle cododd un o'm teidiau gynt

Ddisgynfa iddi hi.

Mae helyg melyn uwch y fàn,

Lle syrthia tros y dibyn bàn,

A choed afalau ar y làn,

Yn edrych ar y lli.

O dan ddisgynfa'r dwr mae llyn,

A throsto bont o bren;

A chareg fawr, fel marmor gwyn,

Gynalia'r bont uwch ben.

Fy mebyd dreuliais uwch y lli,

Yn eistedd yno arni hi;

A mwy na brenin oeddwn i,

Pan ar fy Nghareg Wen !

Pan ddeuai'r Gwanwyn têg ei bryd

Ar ol tymhestlog hin,

Ac adfywhau'r llysieuog fyd

Yn ei gawodydd gwin:

Yn afon fawr âi'r gornant fach;

Pysgotyn ar ei glenydd iach -

A phin blygedig oedd fy màch

Yn grog wrth edau lîn.

Ni waeth pa ran o'r eang fyd

A grwydraf tra b'wyf byw,

Wyf wrth y Gareg Wen o hyd,

A'r nant sydd yn fy nghlyw;

A phan hysbyswyf estron ddyn,

Mai ati 'hedaf yn fy hûn,

Maddeua 'm ffoledd am mai un

O gofion mebyd yw.

Ffurfafen bell yw mebyd oes,

Serenog fel y nen ;

Ac yn mysg dynion neb nid oes,

Na hoffa godi ei ben;

I edrych draw i'r amser fu -

A syllaf finau gyda'r llu -

Ac O ! fy seren fore gu

Wyt ti, fy Nghareg Wen !

O cyrraedd ail fabandod wnaf,

Cyn gollwng arna'r llen;

Os gauaf einioes byth a gaf,

A'i eira i wynu'm pen -

Bydd angau imi'n "frenin braw,"

Nes caffwyf fyn'd i Walia draw,

At dy fy nhad, I ro'i fy llaw

Ar ben y Gareg wen.

Byth, byth, ni ddygir o fy ngho'

Gyfeillion mud yr ardd;

Nis clywir trystfawr swn y gro

Ar gauad arch y bardd:

A dagrau pur tros ruddiau'r nen

Fo'r oll o'r dagrau uwch fy mhen -

Os cyfaill fydd, gwnaed garnedd wen

O geryg gwynion hardd.

Colofnau wnaed i feibion bri,

Uchelfawr tua'r nen;

Ond noder fy ninodedd i

Gan garnedduwch fy mhen:

'Rol gado ' gwlad y cystudd mawr,

Os byw fy enw haner awr,

Na alwed neb fi ar y llawr

Ond bardd y Gareg Wen.