DAFYDD AP GWILYM

I'r Grog o Gaer

Cryf aberth yw nerth, nid yn aer—treiswyr

Eithr mywn trawswyrth didaer,

Crair mawrglod, croywrym eirglaer,

Crog bedwarban o gan Gaer.

Lluniaf arawl mawl can wyf maer—ar wawd

I'r wiwdeg fygrddelw glaer,

Lle breisgdwrf llanw llwybr wysgdaer,

Llathr amgylch cyfrestrfylch [Caer].

Llawn iawn fu o ddawn heb fodd aer—na thwrf

Na therfysg brwydr aglaer,

Ll[ ]lch oleugalch loywgaer,

Lle lleinw heli Dywi daer.

[ ]aer —[ ]

O achos y grog glaer,

Llathrgaen faen [ ] brwydrdaer,

Llithr byrdd fyrdd [fylch] lludw cylch Caer.

Llathrddelw fyw llin Llyw llwybr didaer—[

]claer

Lle daw, cyn treiaw traaer,

Llanw llawndraidd a gyrraidd Gaer.

[ ] dysg diaer—er urddas

I'r eurddelw loywfyw glaer,

Cannaid dadl [ ] didaer,

[ ]logion Caer.

Cyflawn yw o ddawn, ddinam faer,—ynof

Gan [ ]

Celfydd corf dedwydd didaer,

Coelfain cysegrblas cain Caer.

C[ ] Crist yw saer—y grog

Groywgadr wyrth ffrwythlonglaer,

Creawdr [ ]

[Crair] a ddoeth i dref goeth Gaer.

Y grog hon, loywfron lyfr Biblglaer—[

]saer

Eurddelw, drwyadl ddadl ddidaer,

Urddas carueiddblas Caer.

[ ] cannaer—aneuog

Lle mae naweirw dwrddglaer,

D[ ]daer

Dwfr dros lennyrch a gyrch Gaer.

Dug llanw gwyll [ ]

Er moliant i'r ddelw glaer,

Deifr brudd-deml, dwfr ebrwydd-daer,

[ ] Caer.

Da fu, drwyadl ddadl ddidaer,—hwyl[ ]

H[ ]

Dawn mawrglau, dinam, eirglaer,

Dwyn gem a garem i Gaer.

Credadun eiddun addef—yw dyfod

I blith Deifr Saesnectref,

[ ]

Crair croywgain air, crog o nef.

I'w ffloywfrain[

]dwyn gwawd gysylltgref,

Ei phlas yw Caer, aer wrdd-dref,

[ ]

Mae un englyn yn annarllenadwy yma, wedi ei docio ar frig y ddalen. Mae'n bosibl fod dau englyn arall yma hefyd yn wreiddiol.

Peryf didrist Grist groes dioddef—mygr,

Ni magwyd trafn mal Ef,

Pur, Mur, Amherodr tangnef,

Poen ffyrfgrair ffêr pêr Nêr nef.

Dug Duw Tad ddelw fad fydr gywair—i Gaer,

Egoriad gwyrth y'i gwnair;

Dygaf, dogn beraf burair,

Dwygerdd groyw i'm digardd grair.

Gwnaeth hon i'r deillon, heb dwyllair,—ni drem

Fal y dremwalch mudair;

Arwydd na bydd, ffydd Ffyrfbair,

Arab heb nerth Mawrfab Mair.

A bod, gwawl nawsglod, gwael annisglair—grupl,

Grapach feirw, Dwy eilgair,

Ar osteg, wiwdeg wawdair,

Ar restr yn ffyrf beddestr ffair.

O'i gwyrth prudd a'i budd y byddair—a glyw

Yn gleuwymp ddilestair;

A byw yn llwyrgryf a bair

O beth marw, obaith mawrair.

Gorhoff grair purair Peryf,—aglaerddelw

Eglurddoeth ei gwyrth cryf,

Gŵyr pob gradd, mad nadd neddyf,

Gorau taith er Gŵr a'u tyf.

Gofwy aur [ ]fawl deisyf—y grog

O groywGaer galchliw nyf,

Gwedy maddeuaint, braint bryf,

Gwawdaml seilm gwiwdeml Selyf.

Molaf, addolaf ar ddeulin,—[

]atwyf dafodflin,

Myrdd a fawl, gwehynfawl gwin,

Mawrddelw o fygrdrefn Myrddin.

Egoraf, dodaf, dadl ddeulin,—'y mryd

Ym mrodiau gwyrthefin,

I garu delw ryelw rin,

[ ]in

[ ]drefn myrr a gwin,

Cyflawn ddawn ddysg [ ] rin,

Coeth corf eurddoeth Caer Fyrddin.

[ ]—i Gaer,

Ac arwydd Iesu yw,

Croyw gerdd ferwloyw [

]cydfalch grair balch byw.

[ ] — [ ]edyriaith,

Awduriaid cerdd a'i clyw,

Wawr eurglawr byd a erglyw

Weddawl fawl i'r wiwddelw fyw.

Mynog ball eurog a bell oryw—Deifr

[ ]llyw

Lëygrwybr gaer ddilwygryw,

Loegrig foes, i'r loywgrog fyw.

[ ] ddileddf ddeddf a ddoddyw—i Gaer,

Pibl eirglaer, pybl erglyw,

O farw, firain Arglwyddlyw,

Eurog ball, a orug byw.

[ eur]ddelw wrddiaith—a gyrchodd

Ag erchyll hydr heb graith,

Corf balch[ ]eddylfaith,

Caer Fyrddin daer, fawrddawn daith.

[ ]wrddiaith —i fawrgaer,

Nid ofergerdd gwawdiaith;

Dyddwyn[ ]

Diddig detholedig daith.

[ ]aith —ugeinmil

A genmyl eu dawn maith;

Mynnaf na wydiaf wawdiaith,

Mawl hawl hylwydd rheg deg daith.

[ ] wyniaith—Usalem

A seilwyd yn Benrhaith,

Cylchwy bedd Crist ddi[

]sg magwyr fraisg fraith.

[ ]wych araith—Fyrddin

A farddawdd chwŷl pobiaith,

Lle y mae[

]athrddelw freinfryw, fyw, faith.

2 englyn yn eisiau o bosibl

[

]dyr pellfaith

Uddunt wy a eiddun taith.

Duw trugar, neu'n câr, ni'n cawdd,—ein gognwd

Dros waetffrwd draws wawtffrawdd;

Dâr breinol a'n dewr brynawdd,

Dôr y nef a'n dyry nawdd.

Doeth i Gaer, lle taer twrf môr-gymlawdd—ffyrf,

Yn y ffurf y'n prynawdd,

Dwysgenw pêr, dysg a'n parawdd,

Delw o'r nef, Adeilwr nawdd.

Arail dalm o'm salm, na sawdd—ferw awgrim,

Fawr wiwgrog a'm prynawdd,

Erchyll gwaedfriw a'th liwawdd,

Archaf, er Duw Naf, dy nawdd.

Traul gwyarddafn Trafn, trefnawdd—eglurGrist

I'r glaergrog a'n lludd cawdd,

Tras ym mydr, traws ymadrawdd,

Tref yn ail nef, annwyl nawdd.

Llathr yw y grog fyw o fywn dinas—Caer,

Cariad eilun teyrnas,

Lle gŵyl Deifr, llu gwelw difas,

Llif dwfr croyw a llanw gloyw glas.

Llwyr elw er eurddelw i ar urddas—gem

A gymyrth tŷ a phlas;

Lle beirw dwfr [ ] llwybr difas,

Llawr llathrfawr glawr llithrfor glas.

Lle deifrdaer yw Caer, lle nid cas—myned

Er mwyn delw nefolblas,

Lle[ ] Iuddas,

Lle beirw llawer glwyseirw glas.

Lluniaf daith drosaf, doeth dras,—i weled

Y wiwloyw golau gras,

[ ]llif uch camlas,

Llyry Caer a llen glaer llanw glas.

Mae yng nghylch llathrfylch llethrfaith blas—y grog

O g[ ]wg[ ]

Mwynrym ddawn maenrwym ddinas,

Mur hoyw a môr gl[ ] glas.

Maich wnaf i'm Trawsnaf trwy fodd tras—i'r grog

Ar groyw[ ] ei gwas,

Mygrwawd ddiofn, ddofn, ddifas,

Mal rhif graean ar lan las.