DAFYDD AP GWILYM Marwnad Llywelyn ap Gwilym

	Dyfed a siomed, symud—ei mawrair,

	Am eryr bro yr hud;

	Doe wiwdymp yn dywedud,

	Hyddawn fur, a heddiw'n fud.

	Cyn hyn, Lywelyn, olud—tiriogaeth,

	Tŷ rhagof nis caeud;

	Agwrdd udd y gerdd oeddud,

	Agor i mi, y gŵr mud.

	Pryd glwys, prudd dadwys prif dud,—praff awdur

	Proffwydair, balchsyth, drud,

	Prif dda wawd, prawf ddywedud,

	Prydydd, ieithydd, na fydd fud.

	Fy ngheinllyw difyw, Deifr helgud,—baham,

	Bwhwman deigr neud glud,

	Fy nghanllaw y'm gadawud,

	Fy nghâr am aur, fy ngharw mud?

	Gwawr gwir nef a llawr, llef alltud—oedd hon,

	Hyn oedd ddygn nas clywud;

	Gwae fi, Geli pob golud,

	Gŵyl fy nghyflwr am ŵr mud.

	Pendefig, gwledig gwlad hud—is dwfn,

	Ys difai y'm dysgud.

	Pob meistrolrwydd a wyddud,

	Poened fi er pan wyd fud.

	Neud dwfn dy alar, neud difud—fy llef

	Am fy llyw cadarnddrud,

	Nid diboen na'm atebud,

	Nid hawdd ymadrawdd â mud.

	Gwae fi fod, elw clod, ail Clud—nyw ballodd,

	Heb allel dywedud,

	Gwn ofal tost gan ofud,

	Gawr eiriau mawr am ŵr mud.

	Gwae fi, Grist Celi, caled—o'm rhyfig

	A rhyfedd y'm cosbed,

	Gwymp oeddem oll cyn colled,

	Gwympo crair holl gampau Cred.

	Gwae fi, Grist Celi, calon doll—yw'r fau,

	Wyf fyfyr am ddygngoll,

	Campus eirf, cwmpas arfoll,

	Cwympo udd y campau oll.

	Gwae fyfi fy Rhi, rhoi i'th ddarpar—Duw,

	Dwyn cadarnwalch cerddgar,

	Nid rhodd gŵyl, neud rhudd galar,

	Nad rhydd ymgerydd am gâr.

	Gwae fi ddwyn, ail brwyn, breiniawl gyhoedd—llu,

	Llywodraeth y bobloedd;

	Lleas taerfalch, lles torfoedd,

	Llawen, gwawr awen gwŷr oedd.

	Gwae fi weled, trwydded drwg,

	Neuaddau milwr, tŵr teg,

	Annawn oes, un yn ysig,

	A'r llall, do gwall, yn dŷ gwag.

	Gwae'r nai a oerai, a ery—gweled,

	Gwaelawd cof a'm deffry,

	Y llys fraith yn llaesu fry,

	A'r Llystyn yn arlloesty.

	Llys gwin ac emys, ddigamoedd—gyllid,

	Och golli a'i gwnaddoedd,

	Llys naf aur, lles niferoedd,

	Llyw lles, pei byw llys pawb oedd.

	Os marw fy ewythr, ys mawr—o ryfedd,

	Aur Afia Cymru i lawr,

	Nad eddwyf, nai a'i diddawr,

	Nad af yngwyllt, Duw fy ngwawr!

	Gŵr oedd Lywelyn, gwir ganu—prudd,

	Cyn rhoi pridd i'w ddeutu,

	Pwynt rhyfel heb ymgelu,

	Penrhaith ar Ddyfed faith fu.

	Gŵr, nid gwas, a las o loes archoll—dur,

	A diriaid fu'r dygngoll,

	Gwrawl hawl mewn helm drwydoll,

	Gair oer am y gorau oll.

	Pwnc truan oerwan am eurwas—yw hyn,

	Honni mawr alanas,

	Cain arddelw cyfan urddas,

	Cyrdd a glyw, cwyn llyw, cyn llas.

	Dihareb yw hon, dywirir—ym mro,

	A laddo a leddir.

	Diben fo, hwn a dybir,

	Dibaid gwae, a Duw boed gwir.

	Llithr ddagrau bid mau, modd chweg,—och allell

	A chyllell faelereg,

	Llawer och dost ar osteg,

	Llathr erddyrn, lladd tëyrn teg.

	Nid diofal, ffyrfdal ffêr,

	Y gelyn a wnêl galar;

	A laddo dyn â'i loywddur,

	I luddias hoedl, a leddir.

	Heilbryn flodeuyn diwyd—a dderyw,

	Ddeurudd diymoglyd;

	Llwyr ydd aeth, gwingaeth gyngyd,

	Haearn â chof a barn byd.

	A wnêl argae, gwae a gwall—i'r deau,

	A gaiff dial cuall;

	A wnêl drwg o dreigl anghall

	Â llaw, arhöed y llall.

	Dall fydd byd, dull gwŷd gwedy,—ddwyn llygad

	Oedd yn Lloegr a Chymru.

	Dwg i'th wledd, ni'm gomeddy,

	Dôr gwŷr, da frëyr, Duw fry.

	Cyfiawnder fu ef, cyfundeb—cyrdd aur,

	Cerddwriaeth ddoethineb;

	Cyweirdant pob cywirdeb,

	Corf clod, nid un wybod neb.

	Lles bychan buan yw bod—yn rhullfalch,

	A'r hollfyd fel ffurf rhod;

	Llew syberw lliaws wybod,

	Llas ag arf glas gorf y glod.

	Llew olwg farchog, Llywelyn,—o'th las

	I'th lys deg yn Emlyn,

	Llai yw'r dysg, medd llawer dyn,

	Llaw i'th ôl llyfr a thelyn.

	Och ddwyn Llywelyn, och ddoeth,—a ddodaf,

	Och a ddyd ei gyfoeth,

	Och rydd a roddaf drannoeth,

	Och beunydd, ei ddydd a ddoeth.

	Och, och, y Ddôl Goch, ddaly gŵyl—barchus

	Am dy berchen annwyl;

	Och wedy'r ddwyoch ddiwyl,

	Och, panad och? Pwy nid ŵyl?

	Wylais lle gwelais lle gwely—f'arglwydd,

	Band oedd fawrglod hynny?

	Gair ateb, wyf gâr yty,

	Gŵr da doeth, agor dy dŷ.

	Gwaelfyrn gwawl tefyrn, gweli tafawd,—gwaith

	Gwaeth bellach myfyrdawd;

	Gwaeg cedyrn, gwag yw ceudawd,

	Gwecry gwŷr gwedy gwawr gwawd.

	Salw a thost am iôr costrith,

	Selerwin fyrdd-drin feirdd-dreth,

	Campus reddf cwmpas roddfath,

	Cwympo i gyd campau byd byth.

	Coeth edling, fflowr dling dy lis—oreuraid,

	Wared clochdy Paris;

	Cymro glew a'n gadewis,

	Cymryd un, Cymry neud is.

	Truan ac eirian, pawb a garo—dadl,

	Aed Landudoch heno;

	Doethineb neud aeth yno,

	Diwyd grair dan dywod gro.