GWILYM HIRAETHOG

Y mae un o feirdd dodidocaf yr oes hon wedi rhoddi y geiriau canlynol yn ngenau Gwyddno Garanhir, a diameu eu bod cystal dysgrifiad o adfyd y tywysog ar y pryd a'r geiriau blaenorol o'i gyfansoddiad ef ei hunan:-

"O, ddylif! O, ddialedd!

Mae'n flin bod ar fin dy fedd.

Tywod sy'n llenwi'n teiau,

A'r pysg yn gymysg sy'n gwau;

Morfeirch dihefeirch, hyfion,

Llymriaid, arw haid, 'r awron

Sy'n heigiau'n amlhau y'mlith

Y gweunydd fu'n dwyn gwenith;

Lle porai defaid dofion,

Yn y lle pranciai wyn llon

Cynulla morgwn hyllion

A môr-gathod - syndod son!

E geir lle bu yd a gwin

Fawr grugiau o fôr gregin.

Hoff lysoedd a phalasau,

Gan nerth y môr certh, mawr, cau,

Eu cydiawl furiau cedyrn

DDattodid, chwelid yn chwyrn:

Ni ddorid eu gwedd eirioes,

Tan eu traed tonau a'u troes;

A'u holl stôr, y môr mawrwanc,

A fwria'i wyllt fâr ei wanc.

O! fy ngwlad, rhaid im' d'adu

Dan y dwr a'i donau du.

Llwybrau rodiwn, garwn gynt,

I'm mawr dristwch, môr drostynt

A lifeiria lafoerion

Oerion dig ei erwyn don.

O! hen eigion creulon, cred,

Y gelyn calon galed -

Ni bu un a'i raib yn bod

Debyg mor ddigydwybod

A thydi, weilgi mawr wanc,

Didoraeth yw dy daerwanc;

Llyncu'r byd i gyd ar gais

Idy fol mewn du falais

Wnait unwaith, ar hynt anwar,

Hyn ni fu ddigon o fâr -

Llyncu mâd wlad fy nhadau

Wnait i'th grombil, gawrfil gau;

Daw arnat dâl diwyrni, -

Dial tân - y fo dâl i ti!"

+