J. CEIRIOG HUGHES.

Gweithiau Ceiriog

Dafydd y Gareg Wen

Y miwsig wedi ei addasu gan Owain Alaw. (Gwel "Gems of Welsh Melody.")

(Tyddyn yw y ''Careg-wen", ger Porthmadog. Yno yn y flwyddyn 1720 y ganwyd Dafydd, i'r hwn y priodolir cyfansoddiaeth y dôn sydd ar ei enw.

Dywedir hefyd, ond ar ba sail nis gwyddom, mai efe ydyw awdwr Codiad yr Hedydd, Difyrwch Gwyr Cricieth, ac alawon eraill. Yr oedd yn delynor medrus, ac yn gerddor tra theilwng. Y mae Syr Walter Scott wedi ysgrifenu ychydig benillion ar ei farwolaeth, a chyhoeddwyd hwy yn y Gems of Welsh Melody, o'r swyddfa hon. Y mae y dôn yn un o rhai prydferthaf sydd genym, ac yn nodedig o alarus a dwys. Dywed Syr Walter Scott - "The Welsh tradition bears that a Bard on his death-bed, demanded his harp and played the air to which these verses are adapted, and requested it might be performed at his funeral." Ond camgymeriad nefolydd a'r bardd Albanaidd enwog, ydoedd lleoli trigfa a marwolaeth Dafydd yn sir Forganwg. Dywedir iddo gyfansoddi Codiad yr Hedydd, pan yn dychwelyd gyda ei delyn o blas y Borth. Gwelai ehedydd llawen yn ymhoewi ar ei adenydd bychain yn yr awyr las uwch ei ben, ac eisteddai yntau wrth faen mawr, sydd eto i'w ganfod, nes gorphenodd y dôn. Bu y cerddor gobeithiol hwn farw yn 1749, yn 29 oed, a chladdwyd ef yn mynwent ynys Cynhaiarn, lle mae cofadail i'w goffadwriaeth, a llun ei delyn yn gerfiedig arni, yn nghyd â'r geiriau, - BEDD DAVID OWEN, neu DAFYDD Y GAREG-WEN.)

'R oedd Dafydd yn marw, pan safem yn fud

I wylio datodiad rhwng bywyd a byd;

"Ffarwel i ti 'mhriod, fy Ngwen," ebai ef,

"Fe ddaeth y gwahanu, cawn gwrdd yn y nef."

Fe gododd ei ddwylaw, ac anadl ddaeth

I chwyddo 'r tro olaf trwy'i fynwes oer, gaeth;

"Hyd yma'r adduned, anwylyd, ond moes

Im' gyffwrdd fy nhelyn yn niwedd fy oes."

Estynwyd y delyn, yr hon yn ddioed

Ollyngodd alawon na chlysid erioed;

'R oedd pob tant yn canu 'i ffarweliad ei hun,

A Dafydd yn marw wrth gyffwrdd pob un.

"O! cleddwch fi gartref yn hen Ynys Fôn!

Yn llwch y Derwyddon, a hon fyddo'r dôn,

Y dydd y'm gosodir fi'n isel fy mhen," -

A'i fysedd chwareuent yr "Hen Gareg Wen."

'R oedd Dafydd yn marw, pan safemyn fud

I wylio datodiad rhwng bywyd a byd:

Yn swn yr hen delyn gogwyddodd ei ben,

Ac angau rodd fywyd i'r "Hen Gareg Wen.

https://cy.wikipedia.org/wiki/Dafydd_y_Garreg_Wen